Żonkile na Campo di Fiori

W wąskiej uliczce na Starym Mieście podchodzą do mnie dwie dziewczyny.
Chyba są gimnazjalistkami, przynajmniej tak na oko.
Trzymaja ulotki, do płaszczy mają przypięte żółte kwiatki.
Chyba kwestują, myślę. Z jakiejś fundacji może?
Mam chwilę czasu.Wiem też jakie to jest niemiłe, gdy ma się jakąś misję, a ludzie mijają obojetnie, nie zatrzymując się, nie chcąc wysłuchać, co ma się do powiedzenia, bądź ofiarowania.
Dlatego zagadnięta, przystaję.
Jestem zdziwiona, bo dziewczęta wcale nie proszą o pieniądze.
Są wolontariuszkami, owszem.
Wręczają mi ulotkę i żółtego kwiatka z papieru.

Zbliża się 71. rocznica wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.
Ten żółty kwiatek to symbol pamięci.
Marek Edelman w każdą rocznicę powstania składał pod pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie bukiet żółtych kwiatów.
Bardzo często były to żonkile.

W głowie zaczyna kołatać wiele myśli.
Fragmenty lekcji historii, opowiadań.
Urywki relacji Edelmana spisanej przez Hannę Krall.
Wyobraźnia i empatia. Spotykają się na wąskiej uliczce Starego Miasta, w mojej głowie.
Przede wszystkim jednak dźwięczy mi w uszach "Campo di Fiori" Miłosza.
Przez resztę dnia nie mogę przestać myśleć o samotności ginących.

Campo di Fiori

(...)

Wspomniałem Campo di Fiori 

W Warszawie przy karuzeli, 

W pogodny wieczór wiosenny, 

Przy dźwiękach skocznej muzyki. 

Salwy za murem getta 

Głuszyła skoczna melodia 

I wzlatywały pary 

Wysoko w pogodne niebo. 

Czasem wiatr z domów płonących 

Przynosił czarne latawce, 

Łapali skrawki w powietrzu 

Jadący na karuzeli. 

Rozwiewał suknie dziewczynom 

Ten wiatr od domów płonących, 

śmiały się tłumy wesołe 

W czas pięknej warszawskiej niedzieli. 

Morał ktoś może wyczyta, 

że lud warszawski czy rzymski 

Handluje, bawi się, kocha 

Mijając męczeńskie stosy. 

Inny ktoś morał wyczyta

O rzeczy ludzkich mijaniu, 

O zapomnieniu, co rośnie, 

Nim jeszcze płomień przygasnął. 

Ja jednak wtedy myślałem 

O samotności ginących. 

(...)

I ci ginący, samotni, 

Już zapomniani od świata, 

Język nasz stał się im obcy 

Jak język dawnej planety. 

Aż wszystko będzie legendą 

I wtedy po wielu latach 

Na nowym Campo di Fiori 

Bunt wznieci słowo poety. 

Warszawa - Wielkanoc, 1943

Czesław Miłosz